Autorski program realizacji zadań w zakresie
bieżącego funkcjonowania i rozwoju
Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Borku Wielkopolskim
na okres 3 lat – wersja skrócona
Michał Kaczmarek, 29.12.2024 r.
aktualizacja: 30.06.2025
Wstęp
Koncepcja została podzielona na kilka działów, które mają ułatwić poruszanie się po dokumencie. Ponadto w każdym z działów przygotowano cele krótkoterminowe – do realizacji w pierwszym roku oraz długoterminowe do późniejszej realizacji. Działania będą podejmowane równolegle, wzajemnie się uzupełniają. Przed realizacją zostanie przeprowadzona analiza zasobów i możliwość.
Koncepcja pracy z Zespołem
Zaangażowany Zespół jest elementem niezbędnym dla dobrego funkcjonowania Instytucji Kultury w społeczności lokalnej. Jednym z pierwszych działań będzie udział w programie „Zaproś nas do siebie!” realizowanym przez Narodowe Centrum Kultury: …„Zaproś nas do siebie!” jest projektem szkoleniowym Narodowego Centrum Kultury. Zakłada uczenie się poprzez doświadczanie, poznawanie dobrych praktyk, wymianę doświadczeń, budowanie relacji pomiędzy uczestnikami i uczestniczkami. Poprzez organizację szkoleń dla pracowników instytucji, spotkania online, wsparcie dla dyrekcji, wizyty studyjne w regionach, konsultacje z ekspertami i ekspertkami, grupowe zadania oraz udział w wydarzeniach organizowanych przez Narodowe Centrum Kultury chcemy wzmocnić zespoły i dać im zastrzyk inspiracji w pracy nad ofertą programową instytucji. Projekt zakłada uczenie się poprzez doświadczenie, poznawanie dobrych praktyk, wymianę doświadczeń, budowanie relacji między uczestnikami podczas wizyt studyjnych, warsztatów, spotkań zespołowych i indywidualnej pracy instytucji kultury.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Wewnętrzna praca z zespołem, wypracowanie wzajemnego zaufania, poznanie dotychczasowych metod pracy i potencjału pracowników;
• niezbędne uzupełnienia kadry;
• organizacja stałych spotkań Zespołu;
• zgłoszenie Zespołu do projektu „Zaproś nas do siebie” w pierwszym lub drugim roku pracy;
• utworzenie zespołu projektowego.
Perspektywa długoterminowa:
• Przygotowanie merytoryczne i mentalne Zespołu do aplikowania o środki zewnętrzne w konkursach grantowych;
• wykorzystanie w pracy Zespołu nowoczesnych metod zarządzania (np. Jira);
• udział pracowników w spotkaniach rozwojowych i wydarzeniach branżowych, takich jak Ogólnopolska Giełda Projektów czy Niekongres Kultury, mający na celu sieciowanie i obserwowanie tzw. dobrych praktyk;
• stały udział kadry w projektach szkoleniowych – indywidualnych, jak i grupowych.
Działalność własna – sekcje, wydarzenia
W początkowym okresie działalności należy skupić się na kontynuacji działalności własnej i sprawnym przejściu przez zmiany kadrowe. Większe korekty w tym zakresie będą możliwe od rozpoczęcia kolejnego sezonu kulturalnego, a więc od września. W dłuższej perspektywie zmiany są jak najbardziej możliwe i będą one wprowadzane w ramach ewaluacji obecnej działalności, diagnozy społeczności lokalnej oraz w oparciu o możliwości lokalowe i finansowe. Przyszła oferta kulturalna będzie wynikiem połączenia doświadczeń moich, kadry, oraz zdiagnozowanych potrzeb i potencjału mieszkańców, których planuję aktywnie zaangażować we współtworzenie oferty.
Oferta powinna być kierowana do wszystkich grup wiekowych. Obecnie bardzo popularne stają się różnego rodzaju zajęcia dla dorosłych kobiet dotyczące rozmaitych dziedzin kultury, działalności wspierającej, majsterkowania, rękodzieła czy teatru. Do oferty warto dodać także elementy związane z kinem, chociażby kino na poduchach, kino plenerowe czy programy edukacji filmowej dla młodzieży szkolnej. Bardzo pożądane są obecnie pracownie specjalistyczne: fotograficzne lub ceramiczne, które można uruchomić z wykorzystaniem dotacji zewnętrznych. Dobrą praktyką są także zajęcia międzypokoleniowe, umożliwiające udział w nich całym rodzinom.
Rolą Instytucji Kultury jest organizacja imprez kulturalnych na odpowiednim poziomie, a także włączanie się w organizację dużych wydarzeń miejskich. W pracy będziemy wykorzystywać przestrzenie miejskie na organizację m.in. majówki, Dnia Dziecka, Dni Borku Wlkp. czy kina plenerowego. Do wydarzeń własnych organizowanych w instytucji warto wprowadzić formę letnich półkolonii artystycznych. Jednocześnie będziemy kontynuować organizowane wcześniej wydarzenia cieszące się uznaniem mieszkańców.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Kontynuacja obecnej działalności własnej i sekcyjnej;
• analiza i ewaluacja obecnej oferty warsztatowej oraz wydarzeń na podstawie opinii odbiorców oraz własnych doświadczeń;
• poszerzenie zakresu działalności wraz ze startem nowego sezonu kulturalnego.
Perspektywa długoterminowa:
• Zaproszenie do prowadzenia zajęć i współtworzenia oferty społeczności lokalnej zgodnie z przeprowadzoną diagnozą;
• kontynuacja pomysłów zrealizowanych w ramach programu DK+ (szczegóły w rozdziale Ośrodek kultury jako miejsce otwarte…);
• stała realizacja wydarzeń otwartych dla mieszkańców poza siedzibą instytucji;
• rozwój własnej oferty artystycznej w postaci pokazów, spektakli, performance, happeningów itp. zgodnie z wypracowanymi wspólnie z mieszkańcami i Zespołem pomysłami.
Ośrodek kultury jako miejsce otwarte – współpraca ze społecznością lokalną oraz innymi instytucjami
„M-GOK to nie budynek!”. Kultura to przestrzeń, kultura to ludzie, którzy ją tworzą i kultura to wszyscy jej odbiorcy. A jeżeli mieszkańcy z różnych powodów nie chcą, lub nie mogą dotrzeć do Instytucji Kultury, to kultura powinna dotrzeć do mieszkańców. Jednym ze sposób na realizację tego celu jest aktywne zaangażowanie społeczności lokalnej we współtworzenie oferty kulturalnej.
Tworzenie miejsca otwartego, rozpoznawalnego i takiego, z którym utożsamiają się mieszkańcy, musi być poprzedzone rzetelną diagnozą. Planujemy skorzystać z programu rozwojowego Narodowego Centrum Kultury – „Dom Kultury +”: Celem programu jest poszerzenie dostępu do kultury, stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi współpracy, komunikacji, pobudzenie aktywności obywatelskiej w przestrzeni kultury, wykreowanie warunków sprzyjających nowoczesnej edukacji kulturalnej i artystycznej. Program składa się z dwóch części, w pierwszej przeprowadza się badania społeczności lokalnej, a dodatkowo Zespół zyskuje wsparcie i cykl szkoleń. W drugiej realizuje się od 3 do 7 pomysłów zaproponowanych przez mieszkańców.
W Borku Wielkopolskim znajduje się Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Borek Wlkp. zlokalizowana w tym samym budynku, a także kilka przestrzeni, które można potencjalnie wykorzystać na działania kulturalne poza siedzibą Instytucji.
Ze względu na charakterystykę gminy, warto podejmować współpracę ze świetlicami wiejskimi zlokalizowanymi w pobliskich sołectwach. Jedną z możliwości jest – wspólnymi siłami i ze wsparciem dotacji zewnętrznej – stworzenie koncepcji wspólnego wydarzenia, być może w formie pikniku obejmującego wsparcie lokalnego dziedzictwa, historii i produktów regionalnych.
Na terenie gminy, a także powiatu gostyńskiego, funkcjonują liczne NGO, KGW oraz grupy nieformalne, których działalność jest zbieżna ze statutem M-GOK. Mają one dobre rozeznanie w potrzebach mieszkańców i realizują własne projekty. Znają środowisko, cieszą się zaufaniem, nie są odbierane instytucjonalnie i wykonują pracę w obszarach rewitalizacji, ponadto są beneficjentami dofinansowań. Współpraca z tymi grupami powinna odbywać się na zasadach partnerskich, wspierania i rozwoju wspólnej oferty. Osobnym tematem, który warto podjąć, jest współpraca z innymi niż kulturalne podmiotami działającymi w mieście. Często możliwe jest nawiązywanie partnerstw z ośrodkami sportowymi, szczególnie na obszarach, gdzie kultura przenika się ze sportem. Inne kierunki współpracy to kościoły, związki wyznaniowe czy podmioty prywatne.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Przeprowadzenie diagnozy potencjału kulturotwórczego społeczności lokalnej. W miarę możliwości należy ją wykonać przy udziale w programie DK+ w naborze w 2025 r. (lub w kolejnym w 2026 r.);
• organizacja spotkania z przedstawicielami grup formalnych i nieformalnych działających lokalnie, w celu wypracowania zasad współpracy i poznania wzajemnych potrzeb;
• rozeznanie w lokalnym rynku sektora prywatnego w celu wypracowania zasad współpracy.
Perspektywa długoterminowa:
• Wprowadzenie na stałe do budżetu M-GOK środków przeznaczonych na regranting dla mieszkańców, w celu realizacji wspólnych działań kulturalnych;
• kontynuacja i nawiązywanie nowych relacji z podmiotami działających w mieście w celu współpracy;
• realizacja własnego wydarzenia w partnerstwie z innymi instytucjami, którego koncepcja zostanie wypracowana w pierwszym roku pracy;
• sieciowanie instytucji działających w mieście.
Koncepcja pracy nad dofinansowaniami zewnętrznymi
Zdobywanie środków zewnętrznych umożliwia poprawianie infrastruktury ośrodka kultury, realizację nowych działań, podnoszenie poziomu tych realizowanych do tej pory oraz rozwój pracowników, zarówno przez udział w szkoleniach, jak i możliwość realizacji własnych pomysłów.
Środki zewnętrzne można pozyskiwać w kierunku następujących działań:
• Projekty inwestycyjne związane z remontem, budową i wyposażeniem infrastruktury.
• Projekty miękkie związane z tworzeniem i rozwojem oferty kulturalnej.
• Projekty rozwojowe zarówno dla instytucji, jak i dla kadry.
Opisane wyżej programy są dostępne bezpośrednio dla Instytucji Kultury, istnieje także dużo programów dotacyjnych dedykowanych dla organizacji pozarządowych. Po takie środki, zazwyczaj przeznaczone na działania miękkie, warto sięgać we współpracy z lokalnymi organizacjami.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Przygotowanie Zespołu do pracy projektowej;
• przeszkolenie części Zespołu do pozyskiwania środków zewnętrznych;
• przygotowanie pierwszych wniosków dotacyjnych.
Perspektywa długoterminowa:
• Pozyskiwanie 3–4 dotacji zewnętrznych w skali roku w zależności od potrzeb, wraz z ich prawidłową realizacją i rozliczeniem.
Ośrodek kultury jako miejsce dostępne – w oparciu o Model Dostępnej Kultury
Deklaracja dostępności oraz raport o stanie dostępności wskazują, że M-GOK Borek nie spełnia wszystkich minimalnych ustawowych wymogów dostępności. Należy zatem wziąć pod uwagę konieczność przeprowadzenia inwestycji w nadchodzącej przyszłości w oparciu o Model Dostępnej Kultury, który rozwija ustawowe podejście do Osób z Niepełnosprawnościami, odchodzi od nomenklatury medycznej i definiuje szczególne potrzeby w pięciu kategoriach: widzenie, słyszenie, czucie, rozumienie i poruszanie się. Praca z Modelem sprawia, że zarówno wydarzenia jak i instytucje stają się bardziej dostępne, nie tylko dla OzN, ale dla wszystkich. Projektowane i proponowane rozwiązania są zgodne z projektowaniem uniwersalnym, nie kładą szczególnego nacisku na tworzenie oferty specjalnej czy dedykowanej, ale właśnie na udostępnienie istniejących wydarzeń możliwie szerokiemu gronu uczestników, także osobom wykluczonym z udziału w kulturze. Zapewnianie dostępności jest procesem ciągłym, nie jest możliwe wprowadzenie jej jednorazowo. Podlega ona stałej ewaluacji, wprowadzaniu i testowaniu nowych rozwiązań.
Zapewnienie dostępności w kolejnych latach:
Perspektywa krótkoterminowa:
• Powołanie nowego koordynatora dostępności;
• zrewidowanie deklaracji dostępności pod kątem zgodności z Modelem Kultury Dostępnej;
• przeprowadzenie autodiagnozy dostępności budynku M-GOK.
Perspektywa długoterminowa:
• Przygotowanie i wdrożenie projektu zapewniającego przynajmniej ustawowe minimum dostępności;
• wykorzystanie metod design thinking oraz innych metod kreatywnych w projektowaniu uniwersalnym i zapewnianiu dostępności;
• stała praca z Modelem Dostępnej Kultury i bieżąca analiza nowych rozwiązań w zakresie dostępności oraz możliwości ich wprowadzenia w M-GOK.
Zwiększenie możliwości finansowych instytucji
Niewystarczające finansowanie kultury jest problemem znanym od lat, a zmiany w tym zakresie następują powoli. Ponieważ możliwości finansowe samorządów są ograniczone należy podjąć działania na kilku płaszczyznach, które mogą zwiększyć możliwości finansowe M-GOK.
Instytucja do tej pory nie pozyskiwała aktywnie środków zewnętrznych. W odniesieniu do wysokości dotacji kształtującej się w granicach 0,9–1,2 mln zł na rok, udział dodatkowych środków zewnętrznych powinien kształtować się na poziomie 5–20% dotacji. Pozostałe źródła finansowania:
• Działania impresaryjne, wynajem – warto spróbować nawiązać współpracę z agencjami artystycznymi, wynajmującymi sale pod organizowane przez siebie wydarzenia. Ze względu na niewielką liczbę mieszkańców potencjał jest w tym zakresie ograniczony, ale należy sprawdzić czy taki rodzaj działalności jest zasadny.
• Sponsorzy – środki z tego źródła zazwyczaj najłatwiej pozyskiwać na realizację dużych wydarzeń, podczas których sponsor może się zaprezentować przed dużą ilością widzów. Tę formę wsparcia należy rozumieć nie tylko jako przeznaczanie środków finansowych na działalność. W wielu przypadkach możliwe jest zawieranie umów barterowych, czy otrzymania wsparcia w formie rzeczowej, pozwalającej chociażby na rozwój oferty własnej.
• Dotacja z budżetu – należy zadbać o to, żeby dotacja pozwalała pokrywać rosnące koszty personelu i utrzymania obiektów. Dobrą praktyką w innych miastach jest zapewnienie przez organizatora dodatkowych środków na pokrycie wkładów własnych niezbędnych do realizacji pozyskanych przez instytucję dotacji zewnętrznych, co jest zgodne ze statutem M-GOK.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Próba nawiązania współpracy z agencjami artystycznymi – najem sali widowiskowej;
• bieżąca analiza kosztów i wpływów oraz ich optymalizacja;
• zapewnienie dotacji na poziomie gwarantującym pokrycie rosnących kosztów.
Perspektywa długoterminowa:
• Stworzenie oferty sponsorskiej dla własnych projektów realizowanych przez M-GOK;
• wzrost udziału pozyskiwanych środków do poziomu 5–20% dotacji;
• zapewnienie dotacji na pokrycie wkładów własnych do projektów.
Promocja i informacja
M-GOK jest instytucją odbieraną pozytywnie wśród lokalnej społeczności i ważne jest, by ten stan się nie zmienił. Pozytywny odbiór zwiększyć może realizacja koncepcji opisanej w dziale M-GOK jak miejsce otwarte… Instytucja aktualnie posiada dosyć popularny profil na portalu Facebook (3,6 tys. obserwujących). Posty pojawiają się regularnie, zachodzi interakcja z obserwującymi. Warto zastanowić się nad uruchomieniem profili w innych mediach.
Strona internetowa niestety obsługiwana jest przez niezaszyfrowane połączenie, co będzie wymagało zmian w najbliższym czasie, szczególnie w przypadku prób uruchomienia internetowej sprzedaży biletów. Część informacji i podstron wymaga aktualizacji, warto także uzupełnić ją o misję instytucji, strategię długoletnią, a także informację o zasobach lokalowych.
Ważny kanał promocji, choć dziś często pomijany, to dystrybucja prostych, przejrzystych materiałów drukowanych, najlepiej w postaci programów miesięcznych. Takie programy powinny być dostępne na terenie miasta, gdzie duża ilość potencjalnych uczestników może je odebrać.
Należy utrzymać lub rozbudować formę wzajemnej promocji instytucji miejskich w swoich siedzibach. Dodatkowo, w zależności od dostępnych środków, warto korzystać z płatnych promocji w mediach lokalnych i utrzymywać z nimi jak najlepsze kontakty – relacja z wydarzeń również stanowi formę promocji, a współpraca z mediami może odbywać się także w formie barteru, np. poprzez bezpłatne zaproszenie na organizowane wydarzenie biletowane.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Wydruk i dystrybucja drukowanych programów miesięcznych;
• utrzymanie dotychczasowych kanałów dystrybucji materiałów promocyjnych;
• poprawienie czytelności i uzupełnienie informacji na stronie internetowej M-GOK.
Perspektywa długoterminowa:
• Wypracowanie z Zespołem jednolitej strategii promocji różnego rodzaju wydarzeń;
• nawiązanie strategicznych partnerstw promocyjnych z innymi podmiotami;
• wzajemna promocja działań kulturalnych realizowanych w różnych instytucjach w mieście.
Praca M-GOK Borek w świetle dokumentów strategicznych
Pod uwagę wzięte zostały dokumenty: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Borek Wielkopolski, Raport o stanie gminy za lata 2022 i 2023, Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Borek Wielkopolski oraz Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Borek Wielkopolski. Część dokumentów jest niestety nieaktualna (gmina jest na etapie opracowywania nowych). Dokumenty strategiczne nie poświęcają dużej uwagi samemu ośrodkowi kultury, poza powieleniem działalności statutowej. W analizie SWOT stwarzanie przez gminę mieszkańcom możliwości zaspokojenia potrzeb w zakresie kultury, sportu i rekreacji wymieniane jest wśród mocnych stron, natomiast dostateczna wiedza mieszkańców gminy o możliwościach podejmowania inicjatyw lokalnych, tworzenia organizacji pozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej, partnerstw międzysektorowych oraz dostateczny dostęp mieszkańców gminy do oferty kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej gminy oceniane są jako szanse (Strategia rozwiązywania problemów społecznych…)
Ponadto dokumenty wskazują M-GOK jako ośrodek dbający o pielęgnowanie i wspieranie tradycji lokalnych, a jako problem wśród mieszkańców wskazuje niedobory środków finansowych na realizację planów w zakresie rekreacji i kultury (Lokalny Program Rewitalizacji…).
Realizacja przez M-GOK zróżnicowanej i otwartej oferty kulturalnej, dostępnej dla różnych grup społecznych wpisuje się w realizację długoterminowych planów Gminy i umożliwia dostęp oraz współtworzenie kultury mieszkańcom Borku Wielkopolskiego.
Perspektywa krótkoterminowa:
• Wykorzystanie do bieżącej pracy zaleceń z dokumentów strategicznych.
Perspektywa długoterminowa:
• Aktywna praca nad aktualizacją dokumentów strategicznych;
• ugruntowanie pozycji M-GOK jako aktywnego ich realizatora.
Podsumowanie
Instytucja Kultury to miejsce, które powinno znajdować się w stałym procesie przemian i rozwoju, ale także odpowiadać lokalnym potrzebom. Niniejszy dokument stanowi pewną ramową umowę z pracownikami, organizatorem i mieszkańcami miasta. W toku pracy koncepcja rozwoju będzie aktualizowana raz do roku na podstawie ewaluacji z jej realizacji. Aktualna wersja dokumentu będzie zamieszczana na stronie internetowej M-GOK.
 Koncepcja pracy.pdf | [ ] | 628 kB |